O projektu

Na osnovu Odluke Narodne skupštine Republike Srpske o prihvatanju zaduženja Republike Srpske prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj po Projektu „Energetskaefikasnostu Bosni i Hercegovini“ (engl. Bosnia Energy Efficiency Project – BEEP), broj 01-649/14 od 29.04.2014. godine i izmjeni Odluke o prihvatanju zaduženja Republike Srpske prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj po Projektu „Energetskaefikasnostu Bosni i Hercegovini“ broj 02-1-021-217/15 od 18.02.2015. godine, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske je zaduženo za realizaciju Projekta BEEP u Republici Srpskoj.

Planirani početak realizacije Projekta je bio septembar 2014. godine, međutim, zbog kašnjenja u postupku ratifikacije Sporazuma i usvajanja istog od svih nadležnih institucija u Bosni i Hercegovini,  Projekat je postao operativan tek 27.05.2015. godine, kada je i zvanično počela njegova realizacija, a predviđeni datum završetka Projekta je 31.12.2019. godine.

Vrijednost Projekta „Energetskaefikasnost u Bosni i Hercegovini“ iznosi 32 miliona USD, a sredstva za finansiranje projekta su raspodijeljena između Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine u odnosu 40:60%, putem supsidijarnih sporazuma. Kreditno zaduženje Republike Srpske prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj (IDA) je u iznosu od 12.800.000 USD, što je 40% ukupnog iznosa kredita za Bosnu i Hercegovinu.

Cilj Projekta je da se pokažu prednosti poboljšanja energetske efikasnosti u zgradama javnog sektora i pruži podrška za izradu prilagodljivih modela finansiranja energetske efikasnosti.

Odlukom Vlade Republike Srpske 04/1-012-2-1954/13 od 12.09.2013. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 82/13 i 104/14) osnovan je Upravljački odbor Projekta „Energetska efikasnost u Bosni i Hercegovini“ i Odlukom Vlade Republike Srpske broj 04/1-012-2-1953/13 od 12. 09. 2013. godine formirana je Jedinica za pripremu i implementaciju Projekta („Službeniglasnik Republike Srpske“ broj, 82/13 i 15/2015).

Članovi Upravljačkog odbora Projekta „Energetska efikasnost u Bosni i Hercegovini“ su ministri Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju (predsjednik), Ministarstva energetike i rudarstva, Ministarstva finansija, Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite i Ministarstva prosvjete i kulture (članovi) ili druga imenovana lica koja su ministri gore navedenih ministartsava ovlastili da ih mijenjaju u radu Upravljačkog odbora.

Nadležnosti Upravljačkog odbora u vezi sa realizacijom Projekta su:

• utvrđivanje kriterijuma za izbor objekata koji će biti uključeni u Projekat;
• odobravanje liste objekata koji će biti uključeni u Projekat;
• odobravanje godišnjeg izvještaja o realizaciji Projekta;
• praćenje i ocjena uspješnosti realizacije Projekta.

Izbor objekata na kojima se vršila rekonstrukcija u okviru Projekta vršen je u nekoliko faza: kandidovanje prioritetnih objekata od strane grada/opštine ili nadležnog ministarstva, prikupljanje tehničkih podataka o objektima kroz definisane formulare; sprovođenje preliminarnih energetskih pregleda za grupu objekata; konačni izbor objekata od strane Upravljačkog odbora Projekta. Kriterijumi koji su korišteni prilikom izbora objekata su: visina uštede, vrsta goriva koje se koristi za grijanje, odnosno smanjenje emisije štetnih gasova, broj korisnika, regionalna rasprostranjenost i sl.

Opštine/gradovi i nadležna ministarstava na početku Projekta su kandidovali preko 350 objekata, a tokom implementacije broj zahtjeva se konstantno povećavao. Na osnovu tehničkih podataka o objektima izabrano je 79 objekata na kojima su izvršeni preliminarni energetski pregledi kojima su definisane očekivane uštede nakon sprovođenja mjera energetske efikasnosti i jednostavni rok povrata investicije.

Prije početka realizacije mjera unapređenja energetske efikasnosti na objektima koji su predviđeni za energetsku rekonstrukciju odlukama Upravljačkog odbora sačinjeni su memorandumi o regulisanju odnosa u vezi sa unapređenjem energetske efikasnosti kojima se definišu svi bitni elementi u vezi sa realizacijom aktivnosti. Pored Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, potpisnici memoranduma su i predstavnici nadležnih ministarstava, predstavnici gradova/opština i predstavnici krajnjih korisnika (direktori škola, bolnica i sl.).

Kroz projekat se poboljšala energetska efikasnost u zgradama Republike Srpske, što je dovelo do smanjenja potrošnje energije, smanjenja tekućih energetskih troškova, kao i do unapređenja nivoa komfora u prostorijama (smanjenje buke, optimizacije osvjetljenja, dostizanja idealne temperature i sl.).

Projekat se sastoji od tri komponente:

• Investicije u energetsku efikasnost javnih objekata;
• Podrška za izradu prilagodljivih mehanizama finansiranja i izgradnju kapaciteta;
• Upravljanje projektom.

Komponenta 1: Investicije u energetskue fikasnost javnih objekata

Finansirano je sprovođenje mjera za unapređenje energetske efikasnosti uglavnom na objektima iz oblasti zdravstva i prosvjete (škole, bolnice, domovi zdravlja i sl.). Mjere energetske efikasnosti podrazumijevaju rekonstrukciju objekata u pogledu izolacije zidova, zamjene stolarije i bravarije, izolacije krova, izmjene na sistemu grijanja, osvjetljenja i sl. U okviru ove komponente finansirane su konsultantske usluge u vezi sa sprovođenjem mjera unapređenja energetske efikasnosti kao što su: izrada detaljnog energetskog pregleda i projektne dokumentacije, vršenje nadzora, vršenje monitoringa potrošnje energije prije i poslije investicije i sl.

Komponenta 2: Podrška za izradu prilagodljivih mehanizama finansiranja i izgradnju kapaciteta

Finansirana je izrada održivih modela finansiranja energetske efikasnosti u javnom sektoru, jačanje kapaciteta za implementaciju i pomoć na izgradnji svijesti javnosti o energetskoj efikasnosti.

Komponenta 3: Upravljanje projektom

Finansirani su troškovi upravljanja Projektom koji obuhvataju angažovanje stručnih lica, operativne troškove, obuke i nabavku opreme.

REALIZACIJA PROJEKTA

U toku realizacije Projekta od maja 2015. do decembra 2018. godine sprovode se aktivnosti u okviru sve tri komponente. Pregled utrošenih sredstava po komponentama je dat u sljedećoj tabeli:

U toku 2016., 2017., 2018. i 2019. godine sprovedene su tenderske procedure za izbor izvođača radova u skladu sa Smjernicama Svjetske banke za 27 kompleksa javne namjene odnosno 32 objekata.

U skladu sa gore pomenutim zgradama, možemo ih podijeliti u 4 kategorije. Grafikoni prikazuju finansijski odnos između kategorija u odnosu na potpuno projektovano ulaganje za radove u pogledu ugovorenih i završenih radova

Ukupna realizovana sredstva po godinama od strane Ministarstva za prostorno uređenje građevinarstva i ekologije Republike Srpske:

Ukupna realizacija za radove godišnje u KM sa PDV-om

U skladu sa Memorandumom o razumijevanju između Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP) i Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske koji je zaključen 29. 10. 2015. godine., predviđena je saradnja između Projekta „Energetska efikasnost u BiH“, koji implementira Ministarstvo i Projekta “Zeleni ekonomski razvoj” (GED) koji implementira UNDP. Cilj saradnje je zajedničko provođenja mjera energetske efikasnosti u zgradama javnog sektora u Republici Srpskoj, a detalji saradnje su definisani kroz posebna pisma za pojedine objekte.

Do januara 2019. godine UNDP je izvršio kofinansiranje na ukupno 13 objekata u ukupnom iznosu od 2.333.115,03 KM sa uračunatim PDV-om, dok je u toku 2019 planirana dalja saradnja na implementaciji mjera povećanja energetske efikasnosti.

Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske izvršio je kofinansiranje u iznosi od 50.000 KM i opština Modriča u iznosu od 30.000 KM u svrhu implementacije Pilot projekta prikupljanja ušteda, koji se implemetira na objektu PU „Naša radost“ u Modriči.

Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske izvršio je kofinansiranje u iznosi od 163.000KM za izradu projektne dokumentacije za rekonstrukciju javnih objekata.

OSTVARENE UŠTEDE

Energetske uštede u prosjeku iznose oko 60%, a zasnovane su na razlici u potrebnoj energiji objekta prije i poslije implementacije energetski efikasnih mjera u skladu sa detaljnim energetskim pregledom. Prosječna temperatura prije iznosila je između 15⁰C i 17⁰C stepeni, dok prosječna temperatura poslije iznosi  20⁰-23⁰C.

Ministarstvo je uz podršku UNDP-a, GIZ-a, USAID-a i Fonda za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost organizovalo tri regionalne Konferencije o energetskoj efikasnosti na kojim su se okupili svi nadležni ministri iz Bosne i Hercegovine, Srbije i Hrvatske kao i oko 250 stručnjaka iz ove oblasti, u okviru kojih su održane i obuke o uvođenju energetskog menadžmenta na nivou opština.

INDIKATORI OSTVARENIH RAZVOJNIH CILJEVA PROJEKTA

Projektom je predviđeno praćenje ostvarenih rezultata projekta na osnovu 10 indikatora, čija se izmjena može vršiti nakon prve godine realizacije projekta.

Indikatori ostvarenih razvojnih ciljeva Projekta su: dugoročne uštede energije, pilot-pod projekat alternativnog modela ugovaranja ili finansiranja, dostavljanje prijedloga o prilagodljivom mehanizmu finansiranja energetske, efikasnosti Vladi Republike Srpske, dugoročne uštede energenata, dugoročno smanjenje emisije gasova stakleničke bašte, povećanje zadovoljstva krajnjih korisnika, broj zgrada koje su sertifkovane u skladu sa EU regulativom, broj opštinskih energetskih menadžera koji su prošli obuku uz rad, broj pod-projekata kod kojih je izvršena primopredaja građevinskih radova, broj direktnih korisnika, broj korisnika ženskog pola.